Wspomagania w sporcie w odniesieniu do młodzieży gimnazjalnej
Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.
"Wspomagania w sporcie w odniesieniu do młodzieży gimnazjalnej" Tomasz Klamra Pod pojęciem "wspomagania w sporcie" kryje się kilka zagadnień.
Właśnie w sporcie optymalne odżywianie musi być dopasowane indywidualnie, to znaczy odpowiednio do zapotrzebowania poszczególnej osoby. Przez to rozumie się, że zapotrzebowanie na energię i składniki czynne (np. witaminy i minerały), zależy nie tylko od wieku i płci, ale także od dyscypliny oraz trwania i intensywności fizycznego wysiłku. Dlatego w sporcie wyczynowym i amatorskim optymalne zaopatrzenie w składniki odżywcze powinno składać się z zawsze racjonalnej diety podstawowej i systematycznego jej uzupełniania. Prawidłowe odżywianie wpływa w fundamentalnym stopniu na zdrowie, na sprawność podczas treningu i stan umysłu. Niestety znaczenie optymalnie dobranej diety w dziedzinie sportu i fitnessu jest jeszcze dziś wciąż niedoceniane nawet przez wielu czołowych sportowców i trenerów. W ciągłych poszukiwaniach nowych substancji stymulujących wyczyn, zbyt mało uwagi poświęcamy jakości odżywiania. Naukowe badania często wykazują niedobór składników odżywczych u sportowców. Ten stan ma przede wszystkim dwie przyczyny. Po pierwsze sportowcy nie otrzymują wystarczających ilości np. witamin i minerałów w diecie podstawowej (mało owoców, warzyw, sałatek, produktów pełnoziarnistych). Z drugiej strony mają oni wyższe zapotrzebowanie na te składniki niż inne osoby. Podwyższone zapotrzebowanie spowodowane jest poważnym sportowym wysiłkiem, wzmożonym wydalaniem (np. przez pot), ograniczonym wykorzystaniem i wchłanianiem składników odżywczych i czynnych w jelicie. Ponadto osoby rekreacyjnie uprawiające sport są częściej narażeni na niedobór składników odżywczych niż sportowcy wyczynowi, gdyż ich organizm jest gorzej przystosowany do dużego wysiłku (np. do znacznej utraty płynów przez pocenie się). Ponadto prawidłowe zaopatrzenie organizmu w składniki odżywcze przyczynia się nie tylko do osiągnięcia jak najwyższej indywidualnej sprawności i zapobiega chorobom (np.: chorobom infekcyjnym), ale i wspomaga przyspieszony wypoczynek po zawodach oraz szybszą regenerację po urazach. Oba tematy powinny być w miarę możliwości opracowane indywidualnie, ale można wykorzystać również sprawdzone procedury. Wspomaganie procesu treningowego u młodzieży do lat 14 powinno obejmować minimum dwa zagadnienia. Pierwsze to wyeliminowanie największych błędów dietetycznych, drugie to racjonalne uzupełnienie diety. Obserwacja "z natury" dowodzi że odżywianie u młodych sportowców jest pozostawione najczęściej przypadkowi. Na wyjazdach i turniejach sposób odżywiania ograniczony jest wyłącznie do menu najbliższego bufetu. Nawet w sytuacji kiedy jest możliwość wyboru wygrywa spożywanie żywności niekłopotliwej w zdobyciu i szybkiej w konsumpcji, czyli fast food! Dieta przeciętnych nastolatków uprawiających sport nie zaspokaja potrzeb organizmu. Albo opływa w tłuszcze; albo oprócz tego, że opływa w tłuszcze, to nie zaspokaja potrzeb w zakresie spożycia wapnia, fosforu i witaminy C. Diety młodych sportowców mają zazwyczaj 30 % mniej zalecanej ilości węglowodanów. Szczegółowa analiza tego co zjada młody sportowiec wykazuje, że jada on bardzo mało ryżu, makaronów, kasz, warzyw, świeżych owoców, ryb; natomiast dużo słodyczy, lodów, ziemniaków, chleba i tłuszczy. A wystarczyłoby żeby młody człowiek poznał klasyfikację węglowodanów pod kontem indeksów glikemicznych, aby był w stanie zapanować nad lwią częścią swojego metabolizmu. Oczywistym wydaje się fakt że z diety powinny zniknąć takie produkty jak hamburgery i pochodne, frytki, wysoko słodzone napoje gazowane typu cola i pochodne, ciastka, ciasteczka, cukierki.....Oczywiście powstaje natychmiast pytanie: co w zamian? W tym miejscu okazuje się że o posiłki należy zadbać wcześniej i nie liczyć wyłącznie na przypadkowe menu najbliższego sklepu czy bufetu. Młodzi sportowcy zdecydowanie rzadko sięgają po: ryż, kaszę, makaron, warzywa, owoce, ryby. W jadłospisie "na wynos" bezpiecznie może pojawić się: banan, batony dla sportowców, suszone owoce, orzechy (szczególnie nie zakwaszające migdały), kanapki (przygotowując je w domu wiemy przynajmniej jaka jest ich zawartość i jakiej jakości produkty wykorzystaliśmy do ich wykonania). Dzień powinien zaczynać się od zjedzenia śniadania i obejmować 45 posiłków niedopuszczalne jest jego niejedzenie i stosowanie wzorców typu rano wyłącznie szybka kawa, w południe jakaś przekąska, słodycze i na wieczór "obiadokolacja", jak to czyni niestety na własną zgubę, co raz większa ilość zabieganych dorosłych. Parametry ilościowe powinno ustalić się indywidualnie, ale warto porównać swój sposób odżywiania do zalecanych w przypadku podwyższonej aktywności fizycznej proporcji między spożywanymi: białkiem, tłuszczem i węglowodanami. Proporcje te powinny kształtować się mniej więcej następująco: B:T:W = 1:1:4 Suplementacja codziennej diety powinna być przede wszystkim rozumiana jako działanie profilaktyczne o znaczeniu ogólnym a dopiero później jako forma wspomagania kondycji nastolatków. Wspomaganie farmakologiczne: Wspomaganie farmakologiczne nie wiąże się z dopingiem, choć często jest z nim mylone zarówno przez zawodników, trenerów, jak i działaczy oraz dziennikarzy sportowych, a przede wszystkim przez zwykłych ludzi, którzy wszelkie wspomaganie w sporcie kojarzą z anabolikami. Zapominają przy tym, że żyjemy na początku XXI wieku i dawno skończyły się czasy kiedy trenowało się na schabowym i kapuście. Obecnie pojęcie wspomagania farmakologicznego jest bardzo szerokie i dotyczy zarówno sportu wyczynowego, jak i turystyki oraz rekreacji. Należy również, a może przede wszystkim powiedzieć, że nie jest toksyczne (oczywiście przy prawidłowym dawkowaniu), ani też zakazane przez organizacje sportowe. Nie powodują więc dyskwalifikacji zawodnika. Zanim jednak zdecydujemy sobie pomóc należy pamiętać aby:
Rynek ustalił dla odżywek kilka zasadniczych standardów:
Każdy, kto zaczyna uprawiać sporty wymagające wzmożonego wysiłku, w pewnym momencie dochodzi do kresu swoich możliwości, do momentu wyczerpania lub po prostu chce szybciej osiągnąć zamierzone efekty. W tym momencie można wybrać dwie drogi: skorzystać z naturalnych "wspomagaczy" organizmu (w postaci odpowiedniej diety), albo skorzystać z odżywek. Są one łatwo dostępne, zazwyczaj dają szybkie efekty, ale w większości przypadków nie są zalecane przez znawców tematu dla osób chcących zajmować się sportem amatorsko lub półprofesjonalnie. Przede wszystkim dlatego, że są substancjami wymagającymi ścisłego przestrzegania odpowiedniej diety, ponadto niezwykle istotną sprawą jest zachowanie właściwych proporcji ich podawania do efektów, jakie chcemy osiągnąć, ale także bardzo ważny jest systematyczny trening, który pozwoli spożytkować ich zalety. Napoje izotoniczne To tak naprawdę pierwsza grupa odżywek, ale z pewnością nie niosąca zagrożeń dla zdrowia. Polepszają one wydajność przy ćwiczeniach wymagających długotrwałego wysiłku, jak również przy krótkotrwałym wysiłku lub też sportach wymagających wysiłku nieregularnego takich jak rugby, koszykówka, piłka nożna, tenis czy hokej. Zawierają odpowiednie mieszanki witamin, minerałów i innych substancji, ale w takim samym stężeniu jak w organizmie. Służą przede wszystkim uzupełnieniu elektrolitów i wody oraz wspomnianych wcześniej składników. Wysiłkowa utrata elektrolitów i wody jest podstawową przyczyną osłabienia zdolności ruchowych (zmęczenie), więc gdy składniki te nie zostaną w porę uzupełnione, a wysiłek będzie kontynuowany, w efekcie dochodzić może do zasłabnięcia, utraty świadomości, a nawet nagłego zgonu. Stąd zadaniem napojów izotonicznych jest dostarczyć organizmowi te substancje w czasie wysiłku, regenerując siły i dając energię do dalszych ćwiczeń. Na rynku można spotkać ogromną ich ilość, a wybór powinien być uzależniony od częstotliwości i intensywności wysiłku oraz od naszych osobistych preferencji związanych choćby ze smakiem i ceną. Odżywki witaminowe Jest to grupa odżywek, sprzedawanych najczęściej w postaci tabletek, która dostarcza organizmowi duże dawki witamin (E, B1, B2, B6, A, B12 i kilka innych). Jest to o tyle niebezpieczne, iż zawartość poszczególnych witamin w takich odżywkach przekracza rekomendowaną dzienną dawkę 23, a nawet 9 krotnie jak wiadomo nadmiar witamin może być tak samo szkodliwy jak ich niedobór, więc trzeba być pewnym, że zostaną one właściwie spożytkowane (jedynie nadmiar witaminy C może być wydalony z moczem). A można tego dokonać tylko przy zastosowaniu odpowiedniego, intensywnego treningu. Odżywki energetycznobiałkowe To cała grupa odżywek, które można jeszcze podzielić na odżywki energetyczne, energetycznobiałkowe i wysoko białkowe. Ich rolą jest dostarczanie organizmowi energii w postaci cukrów prostych oraz budulca do budowy mięśni w postaci aminokwasów lub białek. Ze względu na fakt, że zawartości tych składników są bardzo wysokie, należy uważać ze stosowaniem tych odżywek polecamy je właściwie tylko dla osób, które uprawiają sporty wytrzymałościowe i siłowe zawodowo, ćwicząc bardzo intensywnie i regularnie. Odżywki te są zresztą dość drogie dla osób chcących uprawiać sporty amatorsko opakowania o wadze 1 kg potrafią kosztować nawet kilkaset złotych. Odżywki redukcyjne Ostatnia grupa odżywek ma za zadanie przyśpieszać spalanie tłuszczu, jego blokowanie, a przy okazji wspomaganie siły mięśni. Najczęściej podstawą takich odżywek jest substancja Lkarnityna, która jest uzupełniającym środkiem odżywczym podnoszącym wytrzymałość i zwiększającym moc poprzez podwyższone spalanie tłuszczu. Wpływa też na wielkość energii produkowanej przez komórki mięśniowe, poprzez zwiększenie wykorzystania tłuszczów jako "paliwa" energetycznego, redukuje tkankę tłuszczową i zapobiega odkładaniu się nowych zapasów tłuszczu, zwiększa zdolność organizmu do wykonywania wysiłku i odporność na zmęczenie i stres oraz ułatwia odnowę biologiczną. Na rynku można też spotkać drugą substancje zwaną chitosanem, która posiada właściwość tworzenia połączeń z cząsteczkami tłuszczu, tworząc związki obojętne dla organizmu (cząsteczka tłuszczu staje się tak duża, że nie przedostaje się przez ściankę jelita i zostaje wydalona). Te odżywki również zalecane są dla bardziej profesjonalnych sportowców, gdyż do ich skutecznego działania konieczny jest regularny trening, ale w ostateczności, w mniejszych dawkach można korzystać z nich także przy mniej regularnych ćwiczeniach (nie rzadziej jednak niż 2 razy w tygodniu). Jak widać na rynku można kupić naprawdę sporo preparatów, ale naszym zdaniem osoby chcące uprawiać sport dla zdrowia i zgrabnej sylwetki nie muszą stosować odżywek i sztucznych substytutów. Zupełnie zadowalające efekty można osiągnąć dużo taniej i bezpieczniej, bo stosując po prostu odpowiednio zbilansowaną dietę w połączeniu z regularnymi treningami. Nie można oczywiście napisać, że odżywki są czymś złym po prostu są dla ludzi, którzy sport traktują bardziej profesjonalnie... STERYDY ANABOLICZNE I ZDOLNOŚCI SPORTOWE :.. Ogólnie wiadomo, że głównymi składnikami osiągnięć sportowych są:
Jaka jest wiec prawda? Czy te środki farmakologiczne są rzeczywiście cudem medycyny, który zapewnia wspaniały wygląd bez żadnych konsekwencji, czy mogą stanowić jakieś ukryte zagrożenie? Wy sami powinniście to ocenić! Dowody pochodzące z badań naukowych oraz obserwacji klinicznych są niepodważalne: Niebezpieczeństwo znacznie przekracza korzyści! Sterydy anaboliczne są potencjalnie niebezpiecznymi środkami, mogącymi powodować poważne problemy zdrowotne. Chociaż u niektórych osobników znacznie poprawiają osiągnięcia sportowe, to korzyści płynące z ich zażywania nie są warte ryzyka utraty zdrowia. Chociaż większość sportowców nie odnotowuje u siebie poważnych efektów ubocznych, jednak ryzyko takie istnieje. Ostatnio przeprowadzone badania wykazały, że znaczna część sportowców przyjmuje sterydy przez co najmniej sześć sześciotygodniowych cykli, w dawkach przekraczających zalecenia lekarzy. U sportowców tych zdarzały się poważne choroby, nie wyłączając zgonów. Zagrożenie zwiększa się wraz ze wzrostem liczby środków sterydowych i wydłużeniem czasu ich przyjmowania. Wpływ sterydów anabolicznych na zdrowie sportowców nie jest jeszcze dokładnie znany. Wiadomo jednak, że mogą one powodować choroby naczyń wieńcowych oraz raka wątroby. Osoby, które przyjmowały sterydy w młodości i nie doświadczyły żadnych poważnych dolegliwości wynikających z tego faktu, mogą niestety spodziewać się ich wystąpienia w wieku starszym. Środki te często działają z opóźnieniem. Ogólnie rzecz ujmując, dotkliwość działania ubocznego sterydów jest uzależniona od wielkości dawek i czasu ich przyjmowania. Ludzie odwołujący się do wspierania swego talentu medykamentami, uprawiają hazard, rzucając na szalę własne życie. Poniżej prezentujemy kilka typowych przykładów efektów ubocznych, wynikających z przyjmowania sterydów anabolicznych. Można je podzielić na dwie zasadnicze grupy:
Kiedy poznacie już całą prawdę o tych jakże niebezpiecznych środkach, może wtedy skorzystacie z innych, sprawdzonych metod treningu i żywienia, prowadzących do niekłamanego rozwoju wielkości i siły mięśni. FIZJOLOGICZNE EFEKTY UBOCZNE Do fizjologicznych efektów ubocznych należą: zmniejszenie wytwarzania testosteronu, gonadotropiny przysadkowej oraz czynników wyzwalających wydzielanie hormonów podwzgórzowych (u mężczyzn hormony sprawują kontrolę nad funkcjonowaniem jąder i produkcją nasienia). Libido (pociąg płciowy) może ulec obniżeniu albo zwiększeniu. Strukturalne podobieństwo sterydów anabolicznych do aldosteronu (bardzo ważnego hormonu odpowiedzialnego za zatrzymanie sodu) powoduje, że zwielokrotniają one zatrzymywanie płynów w organizmie. Stosowanie sterydów przez kobiety i dzieci sprzyja maskulinizacji i powstaniu drugorzędnych cech płciowych, powodując: nadmierny wzrost owłosienia na twarzy i całym ciele, obniżenie tembru głosu, przetłuszczanie się skóry, podwyższoną aktywność apokrynowych gruczołów potowych, trądzik lub łysienie.
n-l w-f Tomasz Klamra |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz